POST NOSTALGIA / ΤΟ DESIGN ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΗΝ ΟΥΤΟΠΙΑ

Μερικές φορές αυτό που νοσταλγούμε δεν είναι οι «ωραίες εποχές» του παρελθόντος, αλλά οι επιθυμίες και τα όνειρα για το μέλλον, που σημάδεψαν το παρελθόν και δεν πραγματοποιήθηκαν. Αναπολούμε, όχι κάτι που έχει περάσει, αλλά ένα μέλλον που δεν ήρθε ποτέ. Αυτή η αναπόληση του απραγματοποίητου εμπνέει τα σημερινά μας οράματα και επιθυμίες.

ΣΚΕΠΤΙΚΟ
Οι εφαρμοσμένες τέχνες της περιόδου 1950-1970 (αρχιτεκτονική, γραφιστική, product design, fashion design, κ.ά.) χαρακτηρίστηκαν από έναν μελλοντολογικό οραματισμό και τον πειραματισμό με ουτοπικές αναζητήσεις, ενσωματώνοντας μια γενικότερη αισιοδοξία για το μέλλον του μοντέρνου κόσμου. Η ιστορία δεν επιβεβαίωσε τις περισσότερες από αυτές τις «προβλέψεις», οπότε η σημερινή ανάμνηση αυτού του μελλοντολογικού-ουτοπικού Design δεν αφορά κάτι που υπήρξε, αλλά ένα μέλλον που δεν ήρθε.

Από την άλλη πλευρά, στο σύγχρονο Design επανέρχονται όλο και πιο συχνά στοιχεία της περιόδου 1950-1970, επιχειρώντας την ουσιαστική επανασύνδεση με το αισιόδοξο αλλά ανολοκλήρωτο πρόγραμμα του μοντερνισμού, με αποτέλεσμα το παρελθόν να επανεμφανίζεται στο παρόν ως επιθυμία για αλλαγή.

Το Design, γενικά, ενσωματώνει αφενός τον οραματισμό για ένα καλύτερο μέλλον, αφετέρου μια ιδιαίτερη μορφή νοσταλγίας δευτέρου επιπέδου, μια μετα-νοσταλγία (post-nostalgia), για τα όνειρα που σημάδεψαν κάποιες εποχές και ποτέ δεν πραγματοποιήθηκαν. Αυτή η μετα-νοσταλγία αναφέρεται στο ουτοπικό στοιχείο που εμπεριέχει η μνήμη, και στέκεται κριτικά απέναντι στη συνηθισμένη ωραιοποίηση του παρελθόντος και στις «ρετρό» αναβιώσεις.

ΤΟ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ Η ΕΚΘΕΣΗ
Με βάση το παραπάνω σκεπτικό, η Σχολή Βακαλό Art & Design διοργάνωσε το διετές ερευνητικό πρόγραμμα «post-nostalgia: Το Design συναντά την ουτοπία» (Ιανουάριος 2017-Δεκέμβριος 2018), με σκοπό την έρευνα και την εκπόνηση ατομικών έργων γύρω από την ιδέα του Design ως υλικού φορέα συλλογικής και ατομικής μνήμης, αλλά και κριτικού ουτοπικού οραματισμού, με βασικές αναφορές την περίοδο 1950-1970 και τη σύγχρονη εποχή.

Το πρόγραμμα «post-nostalgia: Το Design συναντά την ουτοπία» αποτελεί την πρώτη μεγάλης κλίμακας συστηματική έρευνα που πραγματοποιείται στην Ελλάδα γύρω από τη θεωρία και την ιστορία των εφαρμοσμένων τεχνών, στην οποία βασική παράμετρος υπήρξε η ανάδειξη των κοινών τόπων της επιστημονικής μελέτης και της δημιουργικής καλλιτεχνικής εργασίας, ενώ γενικότερος στόχος ήταν η κατάδειξη του καθοριστικού ρόλου του Design στη ζωή, στην κοινωνία και στον στοχασμό.

Υπεύθυνοι για τον σχεδιασμό και τον συντονισμό ήταν ο Διευθύνων Σύμβουλος της Σχολής Βακαλό Κωνσταντίνος Γουναρίδης, ο ιστορικός Γιώργος Σ. Βλάχος και ο ιστορικός της τέχνης Μίλτος Φραγκόπουλος, ενώ την επίβλεψη των έργων είχε συντονιστική επιτροπή στην οποία συμμετείχαν ο εικαστικός καλλιτέχνης Βαγγέλης Γεωργακόπουλος, ο αρχιτέκτονας-spatial designer Μανώλης Ηλιάκης και ο γραφίστας Βασίλης Μαρματάκης.

Οι συμμετέχοντες, που επιλέχτηκαν με κριτική διαδικασία κατόπιν ανοιχτής πρόσκλησης και προέρχονται από τους χώρους της αρχιτεκτονικής, της οπτικής επικοινωνίας, της σκηνογραφίας, των εικαστικών τεχνών, του sound design και της θεωρίας-ιστορίας, είναι οι Ερμίνα Αποστολάκη, Ισιδώρα Αρβανίτη, Άννα Βόκαλη, Κωνσταντίνα Γιαννακοπούλου και Γιώργος Στρούζας, Joshua Yang, Ματίνα Θρουμουλοπούλου, Δάφνη Καλά, Λευτέρης Καλονάρης, Μαριαλίζα Κάμπη, Μαρία Κουτούζη, Αγγέλα Μανδηλάρη, Μανώλης Μπαμπούνης, Βασιλική Παναγιωτοπούλου, Κωνσταντίνος Παπαμιχαλόπουλος, Γιώργος Ραμαντάνης, Καρίνα Σαμπάνοβα και Δανάη Τζώτζου.

Τα έργα τα οποία δημιουργήθηκαν περιλαμβάνουν εγκαταστάσεις, βίντεο, φωτογραφίες, ηχητικά περιβάλλοντα, εικαστικές αναπαραστάσεις, μακέτες, αντικείμενα, έντυπα, αφίσες, κ.ά. παρουσιάστηκαν στην έκθεση «post-nostalgia: Το Design συναντά την ουτοπία» (Ρομάντσο, 21/3-3/4/2019), τα εγκαίνια της οποίας πραγματοποιήθηκαν στις 21 Μαρτίου 2019.

Μια μετα-νοσταλγική έκθεση
όπου το Design συναντά την ουτοπία…

στη φωτο-σουρεαλιστική ανασύνθεση εισόδων αθηναϊκών πολυκατοικιών
σ’ ένα επιτραπέζιο παιχνίδι με ουτοπικές πόλεις
σ’ ένα ηχητικό συμβάν από παλιό επαρχιακό πανηγύρι
στον τυπογραφικό διάλογο του Σολάρις με τη Χιροσίμα του Ρενέ
σε μια ταπισερί «Tetris» που αναπολεί την εποχή των παλιών βιντεοπαιχνιδιών
στους στίχους του Άκη Πάνου γραμμένους με φουτουριστικές γραμματοσειρές
στη μικρογραφική ανάπλαση παλιών λαϊκών αυλών
σ’ ένα animated παιχνίδι με τις έννοιες της μνήμης και της λήθης
στην υπερλεξιστική ποίηση που γράφει μια μηχανή
σε τέσσερις ρέπλικες του Ulm Stool
στις φευγαλέες απόψεις από το απραγματοποίητο «Πνευματικό Κέντρο Αθηνών»
στις ειρωνικές αυτοπροσωπογραφίες ενός λαϊκιστή ηγέτη
σε μια οπτικο-αποδομητική αφήγηση γύρω από το θρυλικό Undergound
κ.λ.π.

Την εκδήλωση υποστήριξαν ως χορηγοί επικοινωνίας ο ραδιοφωνικός σταθμός EnLefko 87.7, η εταιρεία Boussias Communications και το περιοδικό +Design, και ως χορηγοί το Πλαίσιο, τα Χαρτιά Περράκης και το Retrocomputers.gr.

www.postnostalgia.eu